Tình huống 1️⃣9️⃣
🔹 TÌNH HUỐNG 19 – TRANH CHẤP SMART CONTRACT MUA THUỐC BẰNG CRYPTO
1. Luật Giao dịch điện tử Việt Nam có công nhận hợp đồng thông minh chưa?
Luật Giao dịch điện tử 2023 (có hiệu lực 1/7/2024) đã chính thức đề cập hợp đồng thông minh (“thỏa thuận dưới dạng thông điệp dữ liệu được thực hiện tự động thông qua blockchain”).
Luật công nhận giá trị pháp lý của hợp đồng dưới dạng dữ liệu, miễn là thỏa mãn điều kiện về:
chủ thể,
nội dung,
thể hiện ý chí,
tính toàn vẹn dữ liệu.
➡️ Về nguyên tắc, smart contract được công nhận, nhưng cách thức giải quyết tranh chấp vẫn theo luật dân sự – thương mại truyền thống.
2. Tiền mã hóa có được phép dùng làm phương tiện thanh toán ở Việt Nam?
Theo NHNN, crypto không phải là:
tiền tệ hợp pháp,
phương tiện thanh toán hợp pháp,
không được phép sử dụng trong giao dịch thương mại tại VN.
➡️ Giao dịch mua thuốc bằng crypto không được công nhận, có thể bị xem là vi phạm quy định về thanh toán.
3. Người tiêu dùng có thể kiện yêu cầu hoàn tiền không?
Có thể kiện dựa trên:
Bộ luật Dân sự: giao dịch vô hiệu do vi phạm điều cấm.
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Luật Dược: bán thuốc giả là hành vi nghiêm trọng.
Vấn đề:
Smart contract không thể đảo ngược, nhưng tòa án có thể buộc hoàn trả bằng một phương pháp khác (tiền fiat).
4. Tranh chấp này thuộc thẩm quyền tòa án Việt Nam hay quốc tế?
Tùy vào:
nơi cư trú người mua,
nơi cung cấp dịch vụ,
điều khoản thỏa thuận pháp lý (nếu có),
server, node smart contract không quyết định thẩm quyền.
Thông thường:
➡️ Nếu người tiêu dùng ở VN → tòa án VN có thẩm quyền.
➡️ Nếu công ty ở nước ngoài → có thể phát sinh xung đột thẩm quyền quốc tế.
5. Luật An ninh mạng có vai trò gì trong quản lý blockchain?
Điều chỉnh hệ thống thông tin, dữ liệu, giao dịch xuyên biên giới.
Có thể yêu cầu:
lưu trữ dữ liệu tại VN,
xác minh danh tính người dùng,
kiểm soát xử lý dữ liệu cá nhân.
➡️ Ứng dụng blockchain trong y tế phải tuân thủ quy định về an ninh dữ liệu và quyền riêng tư.
6. Ai chịu trách nhiệm khi smart contract thực thi sai?
Phân tích theo 3 khả năng:
Lỗi code (developer) → nhà phát triển chịu trách nhiệm bồi thường theo hợp đồng hoặc ngoài hợp đồng.
Lỗi thiết kế quy trình (MediChain) → doanh nghiệp chịu trách nhiệm.
Lỗi cố ý (bán thuốc giả) → trách nhiệm hình sự + dân sự.
➡️ Smart contract không “tự chịu trách nhiệm”: trách nhiệm quay về chủ thể thiết kế, vận hành và hưởng lợi.
7. So sánh pháp luật Việt Nam – Singapore về hợp đồng blockchain
| Nội dung | Việt Nam | Singapore |
|---|---|---|
| Công nhận smart contract | Có (2023) nhưng khung khái quát | Công nhận rõ, có hướng dẫn phân loại pháp lý (MAS, IMDA) |
| Crypto | Không hợp pháp để thanh toán | Được phép với điều kiện tuân thủ AML/KYC |
| Cơ chế giải quyết tranh chấp | Truyền thống, chưa chuyên sâu | Có Singapore International Commercial Court + sandbox blockchain |
➡️ Singapore tiến bộ và cụ thể hơn về tài sản số.
8. Có cần luật hóa smart contract trong lĩnh vực dược?
Có, vì:
liên quan an toàn sức khỏe,
chuỗi cung ứng thuốc cần minh bạch,
nguy cơ hàng giả cao,
xử lý tranh chấp phức tạp do cơ chế tự động.
9. Rủi ro đạo đức khi ứng dụng crypto trong TMĐT y tế
Ẩn danh → khó kiểm soát người bán thuốc giả.
Gian lận, rửa tiền.
Người tiêu dùng bị khóa tiền bởi smart contract không thể đảo ngược.
Thiếu minh bạch về nguồn gốc thuốc.
10. Đề xuất khung pháp lý quản lý smart contract + crypto trong y tế
Yêu cầu đăng ký và kiểm định nền tảng blockchain dùng trong dược.
Cấm dùng crypto để thanh toán thuốc tại VN.
Xây dựng sandbox blockchain y tế.
Yêu cầu smart contract phải có cơ chế:
tạm giữ tiền (escrow),
hoàn tiền theo phán quyết tòa,
có “kill switch” do cơ quan quản lý phê duyệt.
Nhận xét
Đăng nhận xét